Suriye’de ordu ile El Düstur kontaklı terör örgütü Heyet Tahrir Şam (HTŞ) liderliğindeki cihatçı kümelerin çatışmaları 27 Kasım’dan bu yana devam ediyor. Suriye ordusu onlarca askerin öldürüldüğünü duyururken, Halep’e giren silahlı kümelerin kentin büyük bir kısmını denetim ettiği ileri sürülüyor.
Suriye Ulusal Ordusu (SMO) da HTŞ liderliğindeki kümelerle birlikte hareket ediyor. Cihatçıların, Halep ve İdlib vilayetlerinin akabinde Hama’ya yaklaştığı haberleri kamuoyuna yansıdı. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Halep ve İdlib kırsallarında yaşanan çatışmalarda meyyit sayısının 327’ye yükseldiğini ileri sürdü.
Yerel kaynaklardan edinilen bilgiye nazaran, bugün SU-24 tipi Rus savaş uçaklarının, Halep Üniversite Hastanesi’ne düzenlediği taarruzda birinci belirlemelere nazaran 9 kişi öldü, 10 kişi yaralandı.
Gelişmeler terör örgütü PKK/YPG’nin bölgede ABD dayanaklı bir ‘devletçik’ oluşturacağı riskini beraberinde getirirken bahse ait, “Suriye ordusu, geçmişte olduğu üzere bir sefer daha zafer kazanacaktır” açıklamasında bulunan İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, yarın Suriye’deki gelişmeleri görüşmek üzere Ankara’da Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile bir ortaya gelecek.
‘MÜLTECİ DALGASI RİSKİ’
Suriye’deki sıcak gelişmeleri Cumhuriyet’e kıymetlendiren Ankara Global Danışmanlık Kümesi Kurucusu ve ODTÜ Öğretim Üyesi milletlerarası alakalar uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Bağcı, Türkiye’nin şu an ‘müdahil’ olmamasının yerinde bir karar olduğunu belirterek, “Gelişmeleri beklemek lazım zira ABD’nin, İran’ın ve Rusya’nın ne yapacağı çok değerli. Türkiye tekrar dengelerde çok kıymetli bir pozisyonda” dedi. Bakan Fidan’ın dün Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile telefonda görüştüğünü ve yarın da İranlı mevkidaşı Arakçi’yi ağırlayacağını anımsatan Bağcı, “Türkiye, istikrarlı bir konum izlemek zorunda zira mülteci dalgası riski var. Türkiye’nin bu coğrafyada askeri ve ekonomik varlığı var. ABD şu an için ‘bakıyoruz’ dedi, bu ‘hiçbir tarafa takviye vermiyoruz’ demek. Lakin terör örgütü YPG’ye dayanak veriyor. YPG’nin önümüzdeki süreçte Türkiye ile hangi alanlarda çatışacağı ve çatışmayacağı çok kıymetli. Irak, Suriye hududunu kapattı. Oradaki giriş çıkışlar İran açısından sorun teşkil edecek” dedi.
‘RUSYA, AYRILMA NİYETİNDE DEĞİL’
Astana sürecinin sona ermesinin ‘kötü’ olduğunu zira Astana sürecinde Türkiye, Rusya ve İran’ın Suriye’nin sınırsal bütünlüğünü korumakla yükümlü olduğunu kaydeden Bağcı, “Şimdi Türkiye, Suriye’nin sınırsal bütünlüğünü korumakla yükümlü bir ülke olarak Suriye’nin yıkılmasını ister mi? Esad rejimi masraf mi? Giderse nasıl bir tesiri olur? Türkiye’nin Esad rejiminin gitmesini istediğini düşünmüyorum. Yerine kimin geleceği muhakkak değil, gelenin daha makus olma mümkünlüğü yüksek. İsrail’in de Esad’ın gitmesinden yana olduğunu düşünmüyorum. Rusya, katiyetle Suriye’den ayrılma niyetinde değil hatta Kuzey Kore askerlerini yakında Suriye’de de görürsek hiç şaşırmayalım” diye konuştu.
‘OLASILIK VAR’
Suriye’nin bölge için ‘menteşe ülke’ olduğuna işaret eden Bağcı, denklemdeki her ülkenin sonuçlardan etkileneceğini söyledi. Bağcı, “Herkesin görüş birliğine varması lazım. Esad’ın gitmesi bizim işimize yarıyor mu yoksa kimilerimizin mı işine yarıyor? Türkiye’nin açıklamaları ‘bekle gör’ siyasetinin bir işareti. Türkiye’nin önceliği kendi hudut güvenliğini sağlamak ve mümkün bir Kürt devletinin Suriye topraklarında ortaya çıkmasını engellemek. Şayet engellemek istiyorsa Esad ile konuşması lazım. Bir terör örgütü PKK/YPG devletinin orada kurulabilme mümkünlüğü var mı? Teorik olarak var” sözlerini kullandı.
‘DEVLETİ ELE GEÇİRMESİ ZOR’
ABD’nin YPG takviyesini ve YPG’nin bölgede neredeyse nizamlı orduya yakın bir yapılanma olduğunu vurgulayan Bağcı, “PKK/YPG ile Esad ortasındaki görüşmeler yahut Rusya’nın Esad’a vereceği dayanakla YPG’nin bertaraf edilmesi mümkün olabilir mi? Çok güç görünüyor. İdlib’ten bu tarafa gerçek gelen, Halep’te olan ve Hama’ya hareketlenen muhaliflerin: ki Özgür Suriye Ordusu’nu başından itibaren Türkiye destekledi ve eğitti… Nizamlı bir ordu olmadığı sürece Suriye’nin bunlara karşı karşılık vermesi daha kolay olacak. Çok karmaşık bir yapıya yanlışsız gidiyoruz lakin bu kümelerin devleti ele geçirmesinin güç olduğunu düşünüyorum. Şam hala İran ve Rusya’nın dayanağına sahip. Önümüzdeki 3-4 gün içinde durumlar netleşmeye başlayacak. Hangi bölgeleri kimlerin denetim edeceği çok belirleyici olacak” değerlendirmesinde bulundu.
‘SİYASİ SÜRECİN YÜRÜMEMESİ TESİRLİ OLDU’
Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) Levant Koordinatörü Oytun Orhan ise, “Suriye’de İran ve Şii milisleri ismine bir güç boşluğu oluştu. Silahlı kümeler da bu fırsattan yararlanmak istediler ve aylardın yapılan planlama sonucunda Halep’e dönük harekat başlatıldı. Lakin beklentinin ötesinde rejim cephe çizgileri çok kısa müddet içinde çöktü. Artık Halep bölgesinde rejim denetimi dışında İran tesiri de büsbütün ortadan kaldırıldı. Türkiye ve Suriye ortasındaki olağanlaşma sürecinin ilerlememesi, Suriye rejiminin bu mevzudaki karşılanması mümkün olmayan talepler öne sürmesi, Suriyeli muhalifler ile rejim ortasında yürütülen siyasi tahlil eforlarının rejimin katı tavrı nedeniyle başarısız olması; siyasi sürecin tıkanması tesirli oldu. Siyasi sürecin yürümemesi, Ankara-Şam normalleşmesinin ilerleme kaydedememesi son gelişmelerde tesirli. Zira şayet bir adım atılabilseydi muhalifler ikna edilebilirdi, siyasi tahlil umudu olabilirdi” diye konuştu.
‘ANKARA-RUSYA UYUMU RİSKTE’
İlerleyen süreçte YPG/PKK’nin Fırat’ın batısında kalan denetimini de kaybedeceğini fakat hâlâ Fırat’ın doğusunda Barış Pınarı Harekat Bölgesi hariç YPG’nin kıymetli bir tesiri bulunduğunu aktaran Orhan, “Burada fiili manada devletimsi bir yapı oluşturmuşlar. Lakin tabi bu devletimsi yapının tanınırlığı kelam konusu değil ve bu fiili durumu anayasal bir yere taşıyamadılar. Aşikâr riskler var. En büyük risk operasyonun öncülüğünü HTŞ’nin yapıyor olması. Batı tarafından ve Türkiye tarafından terör örgütü olarak görülüyor fakat tabi operasyon yalnızca HTŞ tarafından yürütülmüyor. Tüm muhalif kümeler bir ortada. Bu harekatla birlikte Ankara-Rusya ortasındaki uyum riske girdi. Astana süreci riske girebilir, İran ile bir gerginlik yaşanabilir. Bunları çözmek için de diplomasi masası kurulacaktır” tabirlerini kullandı.
‘MUHALİFLERE ALAN AÇMIŞ OLDU’
İsrail’in gelişmelere bakışını da yorumlayan Orhan, “İsrail direkt bu harekatın içerisinde değil fakat sonuçları itibariyle İsrail açısından olumlu bir tablo ortaya çıktı. İsrail’in mevcut devirde İran ile gerginliğinin arttığı periyotta, Hizbullah ile süren çatışma ortamında birinci önceliği Suriye’deki İran tesirinin ortadan kaldırılması yahut sınırlandırılmasıydı. İsrail gelişmeleri ‘fırsat algısı’ içerisinde takip ediyordur. Son periyotta yaptığı hücumlarla aslında muhaliflerin bu üslup bir operasyon yapabilmesinin önünü açtı. Amacı bu değildi lakin İran ve rejimle gayret ederken onları zayıflatarak muhaliflere alan açmış oldu” dedi.
