Ekonomist Mahfi Eğilmez, Suriye’de terör örgütü HTŞ öncülüğündeki cihatçı kümelerin başşehir Şam ve ülkenin birçok kentinde denetimi ele almasının akabinde ferdî bloğunda değerlendirmelerde bulundu.
Türkiye’deki Suriyelilerin ülkelerine dönme ihtimalinin iktisada mümkün tesirlerini yazan Eğilmez, birçok unsura dikkat çekti.
SURİYELİLERİ İKİ KÜMEDE DEĞERLENDİRDİ
Suriyelilerin ülkedeki mevcut ekonomik durumunu açıklayan Eğilmez, mümkün senaryolar hakkında üç etkene dikkat çekti. Suriyelileri iki kümede ele alan Eğilmez, şu ihtimalleri yazdı:
“1- Parası, serveti olanlar ki bunların birçok burada konut satın alarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı oldu, birçoğu burada iş kurdu, eleman istihdam etti ve para kazanmaya devam ediyor.
2- Parası, serveti olmayanlar ki bunlar burada çeşitli işlerde, bilhassa emeğe dayalı işlerde çalışmaya girdiler ve gelir elde eder oldular. “
“ÖNEMLİ BİR KAYNAĞI KAYBEDECEKLER”
“1- İkinci kümede yer alan Suriyeli işçilerin bir kısmının ülkelerine dönmeleriyle yerli üreticiler ucuz emek gücünün kıymetli bir kaynağını kaybedeceklerdir. Bu durumda daha değerli emek istihdamına gitmek zorunda kalacakları için maliyetleri artacaktır. Talepte daralma ortaya çıkmasaydı bu artışı kolaylıkla fiyatlarına yansıtabilirlerdi lakin talep düştüğü için bu yansıtma sonlu olabilecek, kârları düşecektir. Maliyet artışının fiyatlara yansıması hudutlu kalsa bile bu durum maliyet enflasyonunda artışa yol açabilecektir.
2- Birinci kümede olup da buradaki işlerini tasfiye edip ülkelerine dönecek olanların GSYH’ye katkısı ortadan kalkacaktır. Bunun tesirinin çok sonlu olacağını düşünüyorum. Öte yandan burada işleri güzel gidenlerin Suriye’ye dönseler bile buradaki işlerini tasfiye etmeyip Suriye’de kuracakları iş ile birlikte götüreceklerini iddia ediyorum.
3- Her iki kümeden çok sayıda kişinin ülkelerine kesin dönüş yapmaya karar vermesi halinde bunlardan bir kısmı burada vatandaşlık elde etmek için satın aldıkları konutlardan mühleti dolmuş olanları satacaklardır. Bu eğilim konut piyasasında çok büyük ölçekte olmasa bile fiyat düşüşleri ve kira düşüşlerine yol açabilir.
4- Ülkelerine dönecek olanların sayısına bağlı olarak GSYH’de ortaya çıkabilecek düşüş kişi başına gelirde daha sonlu bir düşüşe yol açacağını varsayım ediyorum. Zira bilindiği üzere bu bireylerden vatandaşlık almamış olanlar kişi başına gelir hesabı yapılırken nüfus içinde sayılmamaktadır.
5- Suriyelilerin ülkelerine dönmeleri halinde burada yararlandıkları çeşitli yardımlar, dayanaklar, sıhhat hizmetleri, ilaçlar vb. için kamu bütçesinden yapılan harcamalar azalacağı için bütçe açığı azalacaktır.”
