Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sondan Durukanoğlu Feyiz, “Gençler kendilerine akademik katkı sağlamak için gitmek istiyorlarsa bunu teşvik etmeliyiz. Geleceklerine dair bir ümitsizlik nedeni ile gidiyorlarsa neden gittiği sorusu üzerine Türkiye’de ki siyasalların bunu düşünüp tahlil üretmeleri gerekir” dedi.
Prof. Dr. Feyiz ile üniversite eğitiminin nasıl olması gerektiği, fırsat eşitsizliği, gençlerin nasıl bir eğitim istediği üzere bahisler üzerine görüştük.
Üniversite mezununda görmek istediğiniz üniversal, insani kıymet ve yetkinlikler neler?
Sorgulayabilen, olaylara eleştirel perspektiften bakabilen, yaşadığı topluma ve gezegene hassas, kanılarını özgürce söz edebilen, adalet duygusu gelişmiş, farklı fikirlere saygılı, yazma ve sunum maharetleri gelişmiş, tek başına olduğu üzere birlikte çalışma yetisi üzere bir çok üniversal kıymetlere, marifet ve yetkinliklere sahip insan yetiştirmek üniversitelerin ana amacı olmalı.
Bunu başarabildiğinizi düşünüyor musunuz?
Müfredatımızı tüm paydaşlarımızın dahil olduğu bir süreç ile yeniledik. Birinci sınıfta Kozmik İnsani Pahalar ve Etik dersi ile İnsanlık Tarihi dersi tüm bölümlerin zorunlu dersi oldu. Birçok fakültemizde proje tabanlı eğitime geçtik. Kimi fakültelerimizde pilot uygulamalarla proje/vaka tabanlı eğitimi uygulamaya başladık. Bu sistemde öğrencilerimiz yaparak tartışarak öğreniyor. Araştırma ekosistemimizle beslenen proje tabanlı eğitimimizle mezunlarımızı vermeye başladık. Bu mezunlarımızdan dünyanın birçok ülkesinde yüzde 100 bursla direkt doktora programlarına kabul edilmiş öğrencilerimiz var. Bu kıymetleri ve yetkinlikleri vermeyi başardığımızı düşünüyorum. Alışılmış ki katetmemiz gereken daha yolumuz var.
AVRUPA KAPILARINI AÇTI
Bir konuşmanızda gençlere “aşırı zeki olmanıza gerek yok ancak bir şeyi çok istemeniz lazım” diyorsunuz. Çok istemek ne demek?
Bir işi tutkuyla yapmak demek. Tutkuyla yaptığınız her işte çalışma motivasyonu tabiatıyla gelir. Neyi tutku ile yapmayı sevdiğinizi bilebilmeniz için kendinizi çok yeterli tanımanız gerek. Ben kendimi çok geç tanıdım ve yolumu geç buldum. Öğrenciler üzülmesin, uzun ömürleri olacak, kendilerini keşfedecekler ve yollarını bulacaklardır, hiç merak etmesinler.
Gençler yurtdışına neden gitmek istiyor? Bunu sıkıntı etmeli miyiz yoksa gitmelerini teşvik mi etmeliyiz?
Burada mutsuz oldukları için gidiyorlarsa elbette keder etmeliyiz. Neden Türkiye’de umutlu ve memnun değiller? Bu sorunun karşılığını muhalefeti ile, iktidarı ile Türkiye’nin politikleri bulup tahlil üretmeleri gerekir. Fakat kendilerini akademik olarak geliştirmek için gitmek istiyorlarsa gençlerimizin muhakkak önlerini açmak gerek.
Ayrıca, Avrupa bugüne kadar kapılarını bize kapatmıştı. Artık nüfusları yaşlı olması nedeniyle âlâ eğitim görmüş, yetişmiş eleman muhtaçlıkları en üst seviyeye. Bu gereksinimi karşılamak için ülkemizde uygun eğitim almış gençlerimize kapılarını açtılar. Bu türlü bir seçenek sunulduğunda doğal olarak gençlerimiz daha güzel ömür elde edebileceklerini düşündükleri ülkelere göç ediyorlar.
YAŞAM MERKEZİ OLMALI
Türkiye’deki yükseköğretim sistemi sizce gençlerin muhtaçlık ve isteklerine yanıt veriyor mu?
Türkiye çok âlâ lisans öğrencileri yetiştiriyor. Bazen ülkenin güzide eğitim kurumlarına büyük haksızlık yapıldığını düşünüyorum. Unutmayalım, yurtdışına giden öğrenciler bu okulların mezunları. Bununla birlikte, her bir üniversite değişen gereksinimler doğrultusunda kendine has müfredat oluşturabilir. Üniversitelerin bu özgürlükleri var. O nedenle, bütün sorumluluğunu sisteme yüklemeyi yanlışsız bulmuyorum. Biz müfredatlarımızı değiştirdik. Büyük üniversitelerde dönüşüm yapmak çok güç ve temel sorun de orada. Büyük üniversitelerde fakülteler özerkliğe kavuşabilirse en azından fakülteler bazında yenilikçi yaklaşımlar uygulanabilir hale gelebilir.
İyi bir üniversite nasıl olmalı?
Eğitim ve araştırmanın içiçe girdiği, toplumsallaşmanın yagınlaştığı bir ömür merkezi olmalı. Üniversiteleri bir topluluk olarak nasıl daha düzgün olabiliriz, nasıl daha düzgün yaşayabiliriz, nasıl bilime, akademik ve entelektüel dünyaya daha güzel katkı verebilirizin kurgusunun yapıldığı ve uygulandığı bir yer olarak tanımlıyorum.
Vakıf üniversitelerinin en büyük sorunu nedir?
Eminim her bir üniversitenin kendine has sıkıntıları vardır. Fakat, en kıymetlisinin muhtaçlığı karşılayacak yetişmiş akademik insan kaynağı olduğunu düşünüyorum. Bu yalnızca vakıf üniversitelerinin değil, tüm üniversitelerin sorunu, bunun altını bilhassa çizmek isterim. Yapısal olarak kâr odaklı olan ve olmayan üniversitelerin ayrıştırılması gerektiğini düşünüyorum. Üniversitelerin kâr emeli olmasının bir sakıncası yok. Fakat, vakıf üniversiteleri manalarını kaybetmemeli.
EŞİTSİZLİK İLKOKULDA BAŞLIYOR
Eğitimde fırsat eşitliği olduğunu düşünüyor musunuz?
Geçmişte de fırsat eşitliği sorun oldu. Bugün de var. Bugün eşitsizlik ilkokulda başlıyor. Ebeveynler gelir durumlarına bağlı olarak çocuklarını gönderebileceği okulları seçebiliyor. Düşük gelirli ailelerin çocukları ise her şeyi tırnakları ile kazanmak zorunda. Birçok vakit da eğitimde geriden başlamış oluyorlar. Yalnızca özel yetenekleri ve çalışkanlıkları varsa imtihanlarla yeterli liselere seçilebiliyorlar. Sorunuza dönünce, evet eğitimde fırsat eşitsizliği sorunumuz maalesef var.
Beyaz Güvercinler Burs Programı’nı anlatır mısınız?
Bu burs programını tasarlarken ulaşmak istediğimiz öğrenci kümesi olarak çalışkan ve maddi durumu kısıtlı gençleri belirledik. Programda şu an 25 öğrencimiz var. Muhtaçlığı olan daha çok gence ulaşmak istiyoruz. Yüzde 100 burs takviyesi, yurt dayanağı, kitap dayanağı, ömür takviyesi sağlıyoruz. Bu özel öğrenciler için maddi dayanağı ise hayırsever beşerlerle sağlıyoruz. Tüm bağışçılarımıza buradan teşekkür ederim. Dayanak verebilecek kurum ve bireyler bu programa katkı verebilirlerse biz çok daha fazla gence ulaşabiliriz.
