Vietnamlı eski emlak devi Truong My Lan hayatını kurtarmak için vakte karşı yarışıyor.
68 yaşındaki Truong, dünyanın en büyük bankacılık sahtekarlığının başındaki isim olduğu gerekçesiyle verilen vefat cezasına yapılan itirazın sonucunu bugün öğrenecek.
Ölüm cezası nadiren görülen ve şoke edici bir karardı. Vietnam’da beyaz yaka bir cürüm nedeniyle mevt cezası alan çok az sayıdaki bayandan biri oldu.
Mahkeme, Truong’un gizlice ülkenin beşinci büyük bankası Saygon Ticari Bankasını denetim ettiğini ve 10 yıldan uzun mühlet boyunca bir paravan şirketler ağıyla bankadan toplam 44 milyar dolarlık kredi ve nakit parayı hortumladığını tespit etti.
Savcılar, 27 milyar doların beyan edilenden farklı hedeflerle kullanıldığını ve 12 milyar dolarının da zimmete geçirildiğini tez etti. Truong zimmet kabahatinin sabit görülmesi nedeniyle mevt cezasına çarptırıldı.
Ancak Vietnam maddelerine nazaran Truong 12 milyar doların % 75’ini, yani 9 milyar doları geri ödeyebilirse, cezası ömür uzunluğu mahpusa çevirilebiliyor.
Emlak şirketi Van Thinh Phat Grubu’nun yönetim kurulu başkanlığını yapan Truong My Lan, Nisan ayındaki davasında bazen meydan okur bir hal takınmıştı. Fakat temyiz duruşmalarında daha pişman görünüyordu.
Truong, devlete bu kadar büyük bir yük olmaktan utanç duyduğunu ve tek kanısının aldıklarını geri ödemek olduğunu söyledi.
TRUONG MY LAN
Truong My Lan, Ho Şi Minh City’deki Çinli-Vietnamlı mütevazı bir ailenin çocuğuydu.
Annesiyle birlikte pazar tezgahlarında makyaj materyalleri satış yaparak ticarete başladı. Vietnam’ın Doi Moi diye anılan ekonomik ıslahat periyodunda mülklere yatırım yaptı. 1990’larda büyük bir oteller ve restoranlar portföyüne sahip olmuştu.
Nisan ayında karar giyip, ceza aldığında önde gelen emlak şirketlerinden Van Thinh Phat Kümesi’nin başındaydı. Dönemin Komünist Parti Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong’un önderlik ettiği yolsuzlukla gayret programında dramatik bir gelişmeydi.
Davadaki öbür 85 sanık da ceza aldı. Döt sanık ömür uzunluğu mahpusa çarptırılırken, öbür sanıklar 20 yıldan ertelenmiş 3 yıllık mahpusa kadar çeşitli cezalar aldı. Truong My Lan’ın kocası 9, yeğeni de 17 yıl mahpusa çarptırıldı.
Vietnam Merkez Bankası’nın bankacılık kesiminde yaygın bir paniği önlemek için Saygon Ticari Bankasını kurtarmaya milyarlarca dolar harcadığına inanılıyor. Savcılar, Truong’un cürümlerinin “büyük ve eşi gibisi görülmediğini” belirtti ve merhameti hak etmediğini vurguladılar.
Truong My Lan’ın avukatları ise müvekkillerinin gerekli 9 milyar doları bulmak için elinden geldiğince süratli uğraştığını söylüyor. Fakat varlıklarını satıp, nakite çevirmenin sıkıntı olduğunu savunuyorlar.
Truong’un varlıklarının kimileri başşehir Ho Chi Minh City’deki, teoride çok çabuk satılabilecek lüks konutlar. Geriye kalan kısmı ise öbür işletmelerdeki payları ve emlak projelerindeki hisseleri.
Savcılık, sahtecilikle kontaklı binden fazla farklı varlık tespit etti. Bu varlıklar şimdilik, yetkili makamlarca donduruldu. BBC’nin araştırması, Truong’un gerekli parayı toplayabilmek için arkadaşlarının yardımına da başvurduğunu tespit etti.
Avukatları, mali münasebetlerle yargıçlardan müvekkilerine merhamet etmesini istiyor. Vefat cezası hükümlüsüyken, varlıklarını ve yatırımlarını mümkün olan en uygun fiyatlara satmasının ve 9 milyar doları toplamasının güç olduğunu söylüyorlar.
Ölüm cezası, ömür uzunluğu mahpusa çevrilirse bunu çok daha rahat yapabileceğini savunuyorlar.
Truong’un avukatı Nguyen Huy Thiep BBC’ye yaptığı açıklamada “müvekkilinin varlıklarının gerekli tazminat ölçüsünün üzerinde olduğunu” söyledi.
Nguyen ayrıyeten, “Ancak bunun için vakit ve satmak için uğraşmak gerek. Zira varlıklarının birçok taşınmazlardan oluşuyor ve nakite çevirmek vakit alıyor. Truong My Lan mahkemenin tazminat ödemesini yapabilmesi için en düzgün şartları sağlamasını umuyor” dedi.
Yargıçların bu telaffuzdan etkilenmesini pek kimse beklemiyor. Öngörüldüğü üzere temyiz başvurusu reddedilirse, Truong My Lan cellattan kurtulmak için sözün tam manasıyla vakte karşı yarışıyor olacak.
Vietnam, vefat cezalarını bir devlet sırrı olarak görüyor. Hükümet kaç kişinin infaz beklediğini açıklamıyor. Lakin insan hakları kümeleri 1000 şahıstan fazla olduğunu ve Vietnam’ın en çok sayıda mevt cezası infaz eden ülkelerden biri olduğunu söylüyor.
Genelde infazlar, karardan uzun müddet sonra gerçekleştiriliyor. Lakin mahkumlara infazdan kısa müddet evvel bildiriliyor. Truong bu olmadan evvel 9 milyar doları toplayabilirse, büyük ihtimalle vefat cezasından kurtulacak.
